ข่าววิชาการ-วิจัย-สัมมนา

         หน่วยวิจัยและบริการวิชาการโรคไข้เลือดออก สำนักวิชาสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์  ได้รับการสนับสนุนทุนวิจัยจากกิจกรรมส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัย “การจัดการความรู้เพื่อการใช้ประโยชน์เชิงชุมชน สังคม” ภายใต้โครงการจัดการความรู้และถ่ายทอดเทคโนโลยีจากผลงานวิจัยและนวัตกรรม ประจำปี 2560 คณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ

           จากต้นแบบในการแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออก “ไชยาโมเดล: โมเดลเครือข่ายระบบเฝ้าระวังดัชนีลูกน้ำเพื่อแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออกอย่างยั่งยืน” ซึ่งประกอบด้วย 7 กิจกรรม ได้แก่ 1) ประเมินหมู่บ้านพื้นที่เสี่ยงต่อการระบาดของโรคไข้เลือดออก (dengue risk assessment) และสิ่งแวดล้อมชุมชนเพื่อกำหนดพื้นที่เสี่ยงในการเฝ้าระวัง 2) ติดตั้งระบบเฝ้าระวังดัชนีลูกน้ำยุงลาย (larval indices surveillence system)  3) โปรแกรมดัชนีลูกน้ำยุงลาย http://lim.wu.ac.th 4) ประเมินและเตรียมความพร้อมของอาสาสมัครสาธารณสุขหมู่บ้านเกี่ยวกับความรู้และความเข้าใจดัชนีลูกน้ำยุงลาย 5) การประเมินและกระตุ้นการสร้างสมรรถนะชุมชน (community capacity building) ของหมู่บ้านที่มีความเสี่ยงสูง  6) การพัฒนาทีมทำงานประจำให้เป็นงานวิจัยเชิงพื้นที่ และ 7) การทำงานเชิงเครือข่ายที่มีกลุ่มคนเข้ามาเกี่ยวข้องทั้ง 4 กลุ่มโดยผ่านเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอ

ประกอบกับสถานการณ์ปัญหาโรคไข้เลือดออกของจังหวัดสุราษฏร์ธานีซึ่งมีอีก 18 อำเภอที่มีปัญหาโรคไข้เลือดออกที่มีธรรมชาติการระบาดของโรคปีเว้นปี ทั้งนี้ นายแพทย์ขจรศักดิ์ แก้วจรัส นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดสุราษฎร์ธานี  ในฐานะผู้ดูแลสุขภาพภาพรวมของจังหวัดสุราษฎร์ธานี  ได้เล็งเห็นความสำคัญและทำข้อตกลงให้ความร่วมมือ สนับสนุนการถ่ายทอดฯ  โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ
1) เพื่อถ่ายทอดเทคโนโลยีจากการดำเนินการของ “ไชยาโมเดล” โมเดลการสร้างเครือข่ายระบบเฝ้าระวังดัชนีลูกน้ำยุงลายเพื่อแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออกอย่างยั่งยืนแก่ แกนนำอำเภออื่นๆ อีก 18 อำเภอ ใน
จังหวัดสุราษฎร์ธานี
2) สนับสนุนและส่งเสริมการนำผลการวิจัยไปใช้ประโยชน์ในพื้นที่นำร่อง 3 อำเภอซึ่งมีบริบทแตกต่างกันของอำเภอเมือง อำเภอเวียงสระ และอำเภอเกาะพงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี
3) สนับสนุนและส่งเสริมให้มีการขยายผลการดำเนินการระดับจังหวัดสุราษฎร์ธานีต่อการดำเนินการของเครือข่ายไปยังจังหวัดอื่นๆ ในพื้นที่ภาคใต้

       โดยมีกลุ่มเป้าหมายในการดำเนินการมุ่งเน้นบุคลากรแกนนำหน่วยงานและผู้ที่ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออกในระดับจังหวัด อำเภอ ตำบล รพ./รพ.สต. แบ่งเป็น 4 กลุ่มเป้าหมาย ประมาณ 3,380 คน คือ
กลุ่มที่ 1 กลุ่มแกนนำวิทยากรพื้นที่ ของการดำเนินการจากอำเภอไชยา จังหวัดสุราษฏร์ธานี ที่สนใจจำนวน 10 คนซึ่งเป็นโมเดลต้นแบบที่เป็นตัวแทนจาก 4 กลุ่มคน  จะได้รับการพัฒนาทักษะในการดำเนินการในการถ่ายทอดฯ และการประสานพื้นที่อำเภออื่นๆ
กลุ่มที่ 2 กลุ่มแกนนำระดับโซน เป็นตัวแทนเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องและรับผิดชอบเกี่ยวกับการแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออก จาก รพช.  สสอ. เทศบาล และ รพ.สต. ของทั้งจังหวัด กำหนดจากอำเภอต่างๆในแต่ละโซนๆ ละ 60 คนรวม 4 โซน จำนวน 240 คน ได้รับการชี้แจงแนวคิดทั้ง 5 กิจกรรมของระบบเฝ้าระวังดัชนีลูกน้ำยุงลาย  ที่มีการใช้โปรแกรม http://lim.wu.ac.th  กิจกรรมการให้ความรู้และความเข้าใจดัชนีลูกน้ำยุงลาย การประเมินความหมู่บ้านเสี่ยงต่อการระบาดของโรคไข้เลือดออก ทั้งนี้กลุ่มแกนนำดังกล่าวจะนำความรู้ที่ได้ไปดำเนินการในพื้นที่ของแต่ละอำเภอ 
 กลุ่มที่ 3 กลุ่มแกนนำระดับอำเภอ  เป็นแกนนำตัวแทนของหน่วยงานระดับตำบล และหมู่บ้าน ของแต่ละอำเภอ แก่ ตัวแทน รพ.สต. อสม. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน รวมอำเภอละ 60 คน รวม 19 อำเภอ รวมประมาณ 1,140 คน
 กลุ่มที่ 4  กลุ่มแกนนำของอำเภอนำร่อง  เป็นอำเภอที่มีความพร้อมในการดำเนินการตามอำเภอต้นแบบของ “ไชยาโมเดล” จำนวน 3 อำเภอจะมีการดำเนินในการติดตั้งระบบเฝ้าระวังดัชนีลูกน้ำฯ  การสนับสนุนการดำเนินการจากทีมวิจัยและอำเภอไชยาในการเป็นพี่เลี้ยง และจะมีการติดตามในเดือนที่ 3 และ 6 โดยการดำเนินการพัฒนาสมรรถนะด้านความรู้ของ อสม. และประเมินสิ่งแวดล้อมของครัวเรือน รวม 2,000 คน  จำนวนกลุ่มเป้าหมายทั้ง 4 กลุ่ม แสดงดังตารางที่ 1

ตารางที่ 1 โซนพื้นที่ แกนนำโซน และแกนนำระดับอำเภอในการถ่ายทอดฯ

            
              ทั้งนี้ทั้งนี้ระยะเวลาในการถ่ายทอดฯทั้งหมด 18 อำเภอภายในเวลา 10 เดือน โดยมีการประชุมเปิดโครงการถ่ายทอดฯ ทั้งจังหวัดสุราษฏร์ธานีในวันที่ 28 กันยายน 2560 มีวิทยากรพื้นที่จากอำเภอไชยาจำนวน 10 คน และตัวแทนจากอำเภอต่างๆ ทั้ง 18 อำเภอ โดยมีสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสุราษฏร์ธานีทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการประสานงาน  โดยมีผู้เข้าร่วมประชุม ได้แก่ สาธารณสุขอำเภอ เจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบงานไข้เลือดออก รวมจำนวน 50 คน  ดังภาพ
 

             ผลการดำเนินการทุกอำเภอมีความต้องการและยินดีรับการถ่ายทอดฯ  มีอำเภอนำร่องที่จะดำเนินการเต็มรูปแบบของการดำเนินการแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออก  คือ อำเภอเวียงสระ  อำเภอกาญจนดิษฐ์ และอำเภอเมืองสุราษฏร์ธานี 
อย่างไรก็ตามการจัดบริการวิชาการร่วมกับการวิจัยถ่ายทอดฯ จะมีการดำเนินการอย่างต่อเนื่องเพื่อให้ผู้รับบริการหรือรับการถ่ายทอดฯ มีการพัฒนารูปแบบในการแก้ปัญหาโรคไข้เลือดออกที่เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่นั้นๆ